Vì sao em bé sơ sinh ngủ không ngon giấc, hay khóc đêm?
Trẻ ngủ không ngon giấc thường xuyên khóc nhè, vặn mình không chỉ gây ảnh hưởng tới sức khỏe trẻ mà còn khiến phụ huynh lo lắng, căng thẳng, mệt mỏi. Tình trạng bé ngủ không sâu giấc có thể tới từ các nguyên nhân sinh lý, bệnh lý hay do các thói quen sinh hoạt không hợp lý.
1. Bé ngủ không ngon giấc thường quấy khóc
Giấc ngủ có nhiệm vụ cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển thể chất và tinh thần bé. Khi tẻ ngủ là thời điểm các tế bào não phát triển tối ưu nhất, thời gian 30 ngày sau sinh, những tế bào não đã đạt 80% so với não trẻ lúc 3 tháng tuổi và não bộ bé khi 3 tuổi đã đạt 80% tế bào não lúc lớn. Quá trình phát triển của tế bào não chỉ có một lần duy nhất trong đời, do đó, ngủ đủ giấc những năm đầu đời có vai trò vô cùng thiết yếu cho sự phát triển trí thông minh trẻ sau này. Ngủ cũng là khi trẻ xử lý, sắp xếp những thông tin nhận được trong ngày và cũng là thời điểm cơ thể trẻ tăng sản sinh các hormone thiết yếu đối với sự chuyển hóa, tích lũy năng lượng, hỗ trợ cho sự phát triển thể chất.
Đối với trẻ em, giấc ngủ cũng thiết yếu giống thức ăn, nước uống. Trẻ em muốn nhanh lớn và khỏe mạnh phải có giấc ngủ ngon, sâu giấc và ngủ đủ lâu. Tuy vậy có không nhiều em bé sơ sinh từ khi mới sinh đã có được giấc ngủ tốt, rất nhiều bé có dấu hiệu rối loạn giấc ngủ như: bé khó đi vào giấc ngủ, bé ngủ không sâu giấc và quặn mình, bé gắt ngủ, lúc đang ngủ chỉ cần một tiếng động nhỏ cũng làm trẻ giật mình và quấy khóc. Nếu không được chỉnh sửa từ đầu, tình trạng rối loạn giấc ngủ sẽ tiếp tục khi bé lớn hơn, nhiều trẻ 2 tuổi ngủ hay giật mình khóc thét gây tác động tới sức khỏe bé và người chăm sóc. Trường hợp rối loạn giấc ngủ kéo dài có thể tác động xấu tới năng lực trí tuệ, hành vi, cảm xúc của trẻ sau này. Có nhiều nguyên do gây ra tình trạng rối loạn giấc ngủ ở bé, các lý do này có thể chia ra thành các nhóm: nguyên do bệnh lý, nguyên nhân sinh lý và các lý do thuộc về sinh hoạt.
Trẻ quấy khóc, ngủ chưa sâu giấc có thể ảnh hưởng đến sức khỏe
2. Lý do em bé sơ sinh ngủ chưa sâu giấc
2.1 Nguyên do sinh lý
Cũng giống người lớn, giấc ngủ của trẻ cũng được phân loại thành hai hình thức đó là: giấc ngủ REM (rapid eye movement) và giấc ngủ Non- REM (non rapid eye movement). Ở người lớn, Non-REM chiếm 75% thời gian ngủ, REM chiếm 25%. Tuy nhiên ở em bé, thời gian giấc ngủ REM chiếm đến 50%. Đặc điểm của giấc ngủ REM là tuy ngủ, nhưng não bộ và những cơ quan hô hấp lại tăng làm việc, bé thở nhanh và nhịp tim cũng nhanh hơn. Do đó, bé ngủ không sâu giấc, rất dễ thức giấc khi có những tác động từ môi trường ngoài.
Bé bú chưa đủ no hoặc quá no cũng khiến bé ngủ không sâu giấc và quấy khóc. Khi bé lớn lên, biết bò, biết đi, hoạt động vào ban ngày tăng, mọc răng,...cũng làm trẻ khó bước vào giấc ngủ.
2.2 Nguyên do bệnh lý
Trẻ bị còi xương do không đủ canxi là nguyên do hàng đầu gây rối loạn giấc ngủ ở trẻ em. Trẻ bị thiếu một số vi chất dinh dưỡng chẳng hạn như Magie, kẽm cũng có khả năng gây khó ngủ. Nhất là, trẻ thiếu sắt có nguy cơ gây hội chứng chân không yên. Đặc trưng của hội chứng này là trong giai đoạn đầu của giấc ngủ, bé bị vận động giật chân, hết chân này đến chân kia, có tính chu kỳ và vận động không có ý thức. Hội chứng này làm trẻ mệt mỏi, hay ngủ vào ban ngày, trẻ ngủ không sâu giấc về đêm.
Trẻ bị nhiễm khuẩn đường mũi họng hoặc đường hô hấp ví dụ như viêm họng, viêm amidan, viêm mũi xoang, viêm phế quản,viêm phổi... làm trẻ khó thở, khi ngủ trẻ phải mở miệng để thở, ngủ ngáy do đó bé ngủ không sâu giấc.
Trẻ bị các bệnh lý nội khoa khác ví dụ như trào ngược dạ dày thực quản, viêm tai giữa, các bệnh tâm thần,... làm tác động đến giấc ngủ.
Bé bị mộng du (rối loạn giấc ngủ kiểu Parasomnia): sau khi ngủ được một lúc bé bỗng bật dậy và đi lại, nói chuyện hoặc gặp ác mộng khi ngủ,... Những bé mắc rối loạn này đều ngủ không sâu giấc thường vặn mình, quấy khóc.
Ở trẻ béo phì, các nhóm cơ đường thở phì đại làm bé khó nuốt, khó thở. Trẻ hay khó ngủ, thở bằng miệng, đổ mồ hôi nhiều ban đêm, thường tiểu dầm.
2.3 Các nguyên nhân do sinh hoạt
Phụ huynh tập cho trẻ thói quen như được bế bồng, đu võng nôi trước khi ngủ, lâu dần bé sẽ lệ thuộc vào những thói quen này. Trẻ sẽ thức nếu không được bế ẵm hoặc lúc không có dụng cụ hỗ trợ.
Thời gian ngủ của bé không hợp lý, giấc ngủ ban ngày của bé quá dài, bé ngủ quá 5h chiều làm bé khó ngủ vào ban đêm.
Chỗ ngủ của trẻ quá nhiều ánh sáng hay trẻ tiếp xúc với các dụng cụ phát ra ánh sáng chẳng hạn như ipad, điện thoại, tivi, máy tính trước khi đi ngủ. Ánh sáng sẽ khiến giảm sản sinh melatonin, một hormon của cơ thể có vai trò quan trọng hỗ trợ điều hòa nhịp sinh học ngủ- thức, hỗ trợ ngủ ngon và ngủ dậy tỉnh táo vào hôm sau.
Môi trường xung quanh bé không yên tĩnh, chỗ ngủ của trẻ bị thay đổi quá thường xuyên khiến bé cảm giác không an toàn, gây khó ngủ.
Do điều kiện vệ sinh nơi ngủ kém, tã của bé bị ướt, quần áo, giường chiếu không sạch làm trẻ ngứa ngáy, khó ngủ.
Trẻ ngủ không sâu giấc có thể vì lịch trình ngủ không khoa học như ngủ quá dài
3. Làm gì để giảm tình trạng trẻ khó ngủ, ngủ không sâu giấc?
Nếu nghi ngờ bé khó ngủ vì các tình trạng bệnh lý, suy dinh dưỡng hay thiếu các vi chất, phụ huynh hãy đưa trẻ đến các cơ sở y tế để thăm khám và điều trị. Khi các bệnh lý được chữa trị dứt điểm, trẻ sẽ ngủ ngon trở lại.
Tạo cho trẻ thói quen ngủ tốt, phân biệt ngày và đêm. Vào ban ngày hãy mở cửa cho ánh sáng vào phòng, không cần hạn chế mọi tiếng ồn thường ngày như tiếng tivi, máy giặt, dành thời gian chơi với trẻ. Ngược lại, vào buổi tối hãy giữ phòng ngủ tối hay ánh sáng ở mức nhẹ, giữ không gian yên lặng, đừng nên nói chuyện nhiều với bé để bé tập trung ngủ.
Dạy cho trẻ tự ngủ bằng cách cho trẻ ngủ vào một thời gian cố định, đừng nên cho bé nằm võng lắc, đu đưa, ẵm bế. Sắp xếp thời gian bú hay ăn của bé vào khi phù hợp để bé không bị đói hay quá no vào lúc ngủ.