Cho bé ăn dặm như thế nào đúng theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia
Ăn dặm là bước đệm đầu tiên để trẻ phát triển toàn diện và hoàn thiện khả năng ăn uống sau này. Tuy vậy, những gia đình có con lần đầu vẫn còn bỡ ngỡ không biết lúc nào nên cho bé ăn dặm, thực đơn ăn dặm nào là phù hợp nhất, thức ăn gì trẻ ăn được, đồ ăn gì trẻ không dung nạp được...Để giúp phụ huynh có cái nhìn khái quát và chính xác nhất về ăn dặm, những thông tin sau đây sẽ hướng dẫn chi tiết về ăn dặm theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia.
1. Thế nào là ăn dặm?
Để cho em bé ăn dặm đúng cách trước hết chúng ta phải biết rõ ăn dặm là gì? Ăn dặm nghĩa là cho trẻ ăn bổ sung các loại đồ ăn khác ngoài sữa mẹ, bao gồm tinh bột, các loại vitamin từ rau, thịt, cá, trứng, hoa quả, sữa... Những loại thực phẩm này chỉ có công dụng bổ sung chất dinh dưỡng giúp bé phát triển một cách toàn diện chứ không thay thế được sữa mẹ. Sữa mẹ mang lại nhiều yếu tố kháng khuẩn giúp trẻ tăng sức đề kháng, hạn chế nguy cơ mắc bệnh. Vì lẽ đó mẹ vẫn cần cho trẻ bú đầy đủ, tiến hành giảm lượng sữa và tăng lượng thức ăn dần theo độ tuổi của con.
2. Khi nào nên bắt đầu cho bé ăn dặm
Viện Dinh dưỡng Quốc gia khuyến nghị, sau 6 tháng tuổi là lúc phù hợp nhất cho bé yêu bắt đầu ăn dặm. Vì từ 6 tháng tuổi trở đi, bé tăng trưởng mạnh mẽ, tốc độ tăng trưởng cao đồng nghĩa với nhu cầu dinh dưỡng cũng tăng lên. Sữa mẹ khi ấy không đủ đáp ứng dinh dưỡng cho trẻ, nhất là sau 6 tháng, sữa mẹ bắt đầu loãng và ít dần đi. Vì lý do đó, trẻ cần được dung nạp thêm chất dinh dưỡng bằng cách ăn dặm để có thể phát triển toàn diện và khỏe mạnh.
6 tháng tuổi là thời gian phù hợp bắt đầu cho trẻ ăn dặm
Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, từ 6 - 12 tháng tuổi, sữa mẹ cung cấp hơn một nửa nhu cầu dinh dưỡng của con. Từ 12 - 24 tháng tuổi, sữa mẹ cung cấp ít nhất một phần ba nhu cầu dinh dưỡng của trẻ.
3. Lý do không nên cho con ăn dặm quá sớm hoặc quá muộn
Nhiều phụ huynh cho trẻ ăn dặm quá sớm, thậm chí từ khi bé mới được 3 - 4 tháng, việc làm này tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ gây hại đến sức khỏe của trẻ như:
Nguy cơ tác động không tốt đến hệ tiêu hóa do hệ tiêu hóa của em bé còn non nớt, chưa làm quen được với một số loại thực phẩm.
Đồ ăn không đảm bảo, khó tiêu hóa khiến trẻ bị tiêu chảy, táo bón.
Bé ăn dặm sớm khiến bé bú mẹ ít đi, các chất dinh dưỡng trong sữa mẹ bị thiếu hụt ở em bé, đặc biệt là các chất giúp tăng đề kháng.
Trẻ bú ít gây tăng nguy cơ mang thai sớm ở người mẹ.
Nếu cho bé nhỏ ăn dặm quá muộn (sau 9 tháng) sẽ khiến con bị thiếu các chất dinh dưỡng quan trọng cho quá trình phát triển, dẫn đến nguy cơ bị suy dinh dưỡng, còi xương, thiếu máu...
4. Những lưu ý cho bé ăn dặm đúng phương pháp
Cho bé ăn dặm từ ít đến nhiều
Thời gian đầu cho bé ăn dặm, cha mẹ nên tập cho bé yêu dùng từng chút một. 1 - 3 hôm đầu tiên có thể cho em bé ăn từ 5 - 10ml thức ăn. Thêm lượng ăn dần dần để dạ dày và hệ tiêu hóa của bé có thời gian làm quen và thích nghi với một loại thực phẩm mới không phải sữa mẹ.
Cho bé ăn dặm 1 bữa/ngày. Khi trẻ đã quen dần có thể tăng lên 2 bữa/ngày và bổ sung bữa phụ như hoa quả, sữa chua, váng sữa...
Cho bé ăn dặm từ lỏng đến đặc
Nên cho bé ăn bột loãng từ 2 - 3 ngày sau đó tăng dần độ đặc lên. Tăng độ thô dần dần, từ bột đến cháo rây, cháo nguyên hạt, cơm nát... để bé có thể mau chóng dùng được các loại thực phẩm như người lớn.
Cho trẻ ăn các loại thực phẩm mềm, dễ nhai và dễ nuốt vì lúc này trẻ chưa mọc răng hoặc mọc rất ít răng.
Chế biến đồ ăn dặm cho bé đầy đủ dinh dưỡng, hợp vệ sinh
Thời gian đầu trẻ tập ăn chỉ nên ăn các loại thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo và các loại rau, củ, quả. Tuy nhiên, từ 9 - 11 tháng cần cho em bé dung nạp đầy đủ 4 nhóm thực phẩm gồm: gạo; thịt, trứng; cá, tôm, cua; rau, củ và dầu hoặc mỡ... Thêm vào đó, nên cho trẻ ăn nhiều hoa quả để bổ sung các loại vitamin hữu ích cho cơ thể, giúp trẻ mau lớn, phát triển khỏe mạnh hơn.
Cho trẻ ăn dặm đầy đủ dinh dưỡng từ ngũ cốc, rau củ quả, thịt cá, dầu mỡ
Khi chế biến đồ ăn dặm cho em bé, cần lựa chọn các loại nguyên liệu sạch, đảm bảo an toàn. Tốt nhất nên sử dụng các loại thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng vì hệ tiêu hóa của trẻ rất non nớt, rất dễ bị vi khuẩn tấn công.
5. Thực đơn ăn dặm phù hợp với độ tuổi
Thực đơn ăn dặm cho trẻ từ 6 - 12 tháng
Bé yêu từ 6 - 8 tháng tuổi: Ở thời điểm này, em bé đang tập ăn, vì vậy nên cho em bé ăn các loại thức ăn mềm và dễ tiêu. Hệ tiêu hóa của em bé cũng đang thích nghi dần với thức ăn, nên cho trẻ ăn từng chút một, mỗi tuần tăng lượng ăn của bé lên một chút. Đầu tiên nên ăn 1 bữa/ngày, rồi tăng lên 2 bữa/ngày, đồng thời tăng độ đặc của cháo.
Trẻ từ 9 - 11 tháng: Thời gian này có thể cho bé ăn 3 - 4 bữa bột đặc một ngày. Ngoài rau củ quả, nên cho bé ăn thêm trứng, thịt, cá, hải sản và đặc biệt là dầu hoặc mỡ. Vẫn tiếp tục cho bé bú sữa mẹ hoặc uống sữa công thức mỗi ngày.
Thực đơn ăn dặm cho trẻ từ 12 - 23 tháng
Khi con được 12 tháng, có thể ăn đa dạng các loại thức ăn và ăn 4 bữa/ngày. Trong một bữa cần cho trẻ ăn đầy đủ tinh bột; trứng hoặc thịt, cá; rau và dầu mỡ.
Thực đơn ăn dặm cho trẻ từ 24 - 36 tháng
Thời điểm này bé yêu đã có thể ăn cơm với các loại thức ăn như người lớn. Mặc dù vậy cần tránh những thức ăn quá cứng và dai, thức ăn có khả năng gây nghẹn, hóc.
Từ 2 tuổi trở đi, nhiều trẻ đã không còn bú mẹ. Vì vậy bữa ăn cần bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng, đảm bảo cho sự phát triển của bé. Ngoài 3 - 4 bữa ăn chính mỗi ngày có thể cho trẻ ăn thêm 1 - 2 bữa phụ.
Cho bé ngồi ăn cơm chung với cả gia đình để con học cách ăn uống, gắp đồ ăn và nhai kỹ thức ăn.
Lưu ý: dù ở độ tuổi nào các bậc phụ huynh cũng không nên cho trẻ ăn nhiều các loại đồ ăn vặt như bánh, kẹo, bim bim, khoai tây chiên... vì sẽ làm cho trẻ đầy bụng, bỏ bữa.
6. Những sai lầm thường gặp khi cho con ăn dặm
Viện Dinh dưỡng Quốc gia khuyến cáo, dưới 1 tuổi, thận của con còn yếu, không thể tải quá 1g muối mỗi ngày. Không nêm thêm các loại gia vị mặn vào khẩu phần ăn của trẻ. Bản thân thực phẩm đã cung cấp đủ nhu cầu của trẻ.
Từ sau 1 tuổi, có thể nêm một chút muối hoặc mắm, chú ý nên nêm nhạt. Tốt nhất là tập cho trẻ ăn nhạt từ nhỏ để hạn chế bệnh tật sau này.
Cho trẻ ăn cháo ngọt: Phụ huynh không nên dùng quá nhiều đường cho trẻ. Với người lớn, lượng đường tiêu thụ tối đa trong một ngày là 20g. Vậy nên, không nên cho trẻ ăn quá nhiều đường sẽ gây hại đến sức khỏe.
Chỉ cho con ăn cháo với nước thịt, nước hầm xương: Nên thay đổi các loại thực phẩm giàu đạm thường xuyên, băm nhỏ thịt cá vào trong cháo để bữa ăn của bé đa dạng và lạ miệng hơn.
Không dùng dầu mỡ khi nấu đồ ăn dặm cho bé: bé cần được nạp thêm chất béo từ dầu mỡ với một lượng vừa đủ để cơ thể hấp thụ tối đa các chất dinh dưỡng. Có thể sử dụng các loại dầu thực vật dành riêng cho bé như: dầu óc chó, dầu hạt cải...
Tập cho bé ăn cơm quá sớm khi chưa có răng: Việc nuốt chửng cơm sẽ khiến bao tử con phải hoạt động quá sức.