Leesmotivatie blijkt een heikel punt onder leerkrachten en docenten. De leeskilometers die kinderen afleggen lijken elk jaar af te nemen. Leraren zitten met hun handen in het haar. Er wordt van alles ondernomen om aan leesbevordering te werken, maar weinig lijkt aan te slaan. Als we de cijfers mogen geloven lezen kinderen in Nederland het slechtste van al.
Waarom lopen we tegen leesmotivatie aan en wat kun je eraan doen? Auteur van thrillers en jeugdboeken Theo-Henk Streng was bereid enkele vragen te beantwoorden. “Lezen is achterhaald”
“Lezen is achterhaald,” meent Theo-Henk Streng. “Maar dat moet je niet zo heftig zien als dat het klinkt. Als je kijkt naar tien, twintig of dertig jaar geleden, is er veel veranderd. Waar kinderen nog langer geleden niet veel anders konden dan een boek pakken om zich in te verliezen, zijn er nu heel veel andere middelen voor handen. Digitale middelen vooral. Ik kon zelf op een gegeven moment ook kiezen tussen de Super Nintendo of een boek. Tja, maak die keuze maar eens.” Streng doelt op computergames, online spellen en sociale media, waar veel kinderen hun vrije tijd aan spenderen. “Wat dat betreft is lezen vrij achterhaald als je meent dat kinderen er plezier aan moeten beleven. Er zijn nog genoeg kinderen die wel graag lezen, hoor. Ik kom ze vaak genoeg tegen. Maar voor kinderen in de 21e eeuw is gewoonweg veel meer te doen. Boeken lezen concurreert met gamen op de PlayStation, Tiktok-filmpjes maken of gewoon lekker buiten sporten.” De digitalisering is niet de enige trend die Theo-Henk Streng ziet als het aankomt op lezen. “Kinderen brengen tegenwoordig veel tijd op school of de buitenschoolse opvang door. En als ze daar niet zijn vliegen ze van hot naar her om te sporten of aan te sluiten bij clubjes. Wanneer moeten ze dan een boek pakken?” Daarbij noemt hij dat ook kinderboeken in prijs gestegen zijn en lezen een dure hobby is geworden. Leesbevordering in de klas
Er wordt op scholen stevig ingezet op leesbevordering. Leesbevordering in de klas kan op allerlei manieren. Bijvoorbeeld door boeken in de spotlight te zetten, ze te verfilmen, kinderen reclame te laten maken voor hun favoriete boek of door zelf delen van een boek te schrijven. Ook het schrijversbezoek is een middel dat wordt ingezet om kinderen maar weer aan het lezen te krijgen. Ook Theo-Henk Streng bezoekt scholen en hoort daar vaak dat hij er vooral is vanwege leesbevordering. “En dat doe ik graag, want natuurlijk wil dat er gelezen wordt. En heus niet alleen mijn eigen boeken. Lezen is goed voor je en lezen kan heel erg leuk zijn. Maar we moeten wel beseffen dat we in een andere tijd leven en dat digitalisering heel snel gaat. Bovendien zie je dat leesbevordering ook veel wordt opgehangen aan de digitalisering. Laatst was ik op een school waar ze de leukste scènes uit kinderboeken vastlegden op Tiktok. Dan zie je dat lezen en mediagebruik hand in hand met elkaar kunnen gaan.” Zelf biedt Theo-Henk Streng diverse activiteiten aan als hij scholen bezoekt. Hij vertelt over hoe het is om boeken en verhalen te schrijven en hoe je een verhaal als het ware als een film recenseert. Daarbij legt hij ook vaak de link met het maken van films en games. “Dat leeft, dus dat moet je dan wel benutten.” Wat leesbevordering betreft vindt hij het dan ook een goed idee als leerkrachten en docenten meer in de belevingswereld van kinderen duiken. “Het moet ze pakken en je hebt maar een paar kansen. Anders werkt het niet.” Theo-Henk Streng is voortdurend bezig met leesbevordering, maar wil daarin niet doorslaan. “Ik ben er om over iets te vertellen wat ik goed kan en wat ik leuk vind. Kinderen die niet willen lezen ga ik niet met een stok lopen porren tot ze dat boek oppakken. Ik hoop wel dat ik, door enthousiast te vertellen, oefeningen te doen en ze te laten meekijken met hoe ik een verhaal opbouw, nieuwsgierig maak. Dat is een beginnetje, maar kinderen moeten dan wel willen. Je kan er anders heel hard aan blijven trekken, zonder resultaat.” Lezen voor de lijst
Ook over het verplichte lezen voor de lijst is veel discussie in het land. Bekende schrijvers geven aan dat ze vinden dat dit oubollig is. Onlangs gaf schrijver Kluun in Humberto nog aan dat hij vond dat er saaie boeken op de lijst staan en dat het dan niet gek is dat kinderen niet willen lezen. Theo-Henk Streng is het daarmee eens “Waarom lees jij een boek? Omdat je het leuk vindt of nodig hebt voor iets. Een opleiding of zo. Andere redenen om boeken te lezen zijn er niet echt. Althans, ik ben ze nog niet tegengekomen.” En dus moet je die lijst los gaan laten. “Wie heeft bedacht dat vmbo-ers andere boeken moeten lezen dan vwo-ers? Ik was een mavo-leerling en ik verslond boeken. Alles las ik. Dat moet je niet zo strak aan niveaus ophangen. En daarbij kan er ook wel eens een flinke bezem door de boekenkast, hoor. Ongetwijfeld zijn er nog grote fans van Marga Minco en Harry Mullsch te vinden, maar stel ze niet verplicht.” Zelf is Theo-Henk Streng een voorstander van kortere verhalen. “Ik schrijf met opzet ook veel korte boeken. Spannend en krachtig. Een heel verhaal en een hele beleving voor amper honderd bladzijdes. Dat kun je in een paar avondjes uit hebben. Voor mijn gevoel past dat helemaal bij deze tijd, waarin we nu eenmaal onze tijd anders moeten verdelen. Wie geen zin heeft in een dik boek, maar wel iets wil lezen, kan dan een korter boek nemen. Daar zit je minder lang aan vast en het kan net zo spannend zijn.” Stop met pushen
Wil je dat kinderen meer gaan lezen? Dan moet je volgens Theo-Henk Streng niet te dwingend zijn en niet teveel pushen. Laat kinderen ervaren dat er twee doelen zijn van lezen: informatie tot je nemen en ontspannen. Geef het goede voorbeeld en zorg voor goede, prikkelende boeken. Je zal zien dat geen enkel kind dan te beroerd is een boek op te pakken. 
