Bu denetim prosedürün amacı, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu ile düzenlenen ve belediyelerin gelirleri arasında önemli bir yer tutan çevre temizlik vergisine ilişkin hesap ve işlemlerin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığının tespit edilmesidir.
Bu denetimkartı, çevre temizlik vergisine ilişkin tarh ve tahakkuk işlemlerini kapsamaktadır.
[Not: Verginin tahsili ve takibine ilişkin işlemler ise ilgisine göre başka denetim kartlarında ele alınmıştır.]
Çevre temizlik vergisi, belediye sınırları içerisinde yer alan binalardan alınmaktadır. Verginin Kanun koyucu tarafından belediye sınırları içerisinde yer alan binaların, belli istisnalar dışında, tamamını kapsayacak şekilde ihdas edilmesi, çevre temizlik vergisini vergi tabanı geniş bir mali yükümlülük haline getirmektedir. Bu durum ise, söz konusu verginin belediye gelirleri içerisinde görece önemli bir paya sahip olmasına ve belediye sınırları içerisinde bina kullanan bütün vatandaşların mali durumları üzerinde etkili olmasına neden olmuştur. Nitekim, Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan Mahalli İdareler 2019 yılı Bütçe Uygulama Sonuçlarına göre, çevre temizlik vergisi, vergi gelirleri içerisinde %3,9'dur.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun mükerrer 44'üncü maddesi ile ihdas edilen çevre temizlik vergisi, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekilde kullanılan binalardan alınmaktadır. Söz konusu maddeye göre verginin mükellefi söz konusu binaları kullananlar olup, mükellefiyet binaların kullanımı ile başlamaktadır. Yasa koyucu tarafından verginin tahakkuk ve tahsilinde ikili bir ayrıma gidilmiş, su ihtiyacını belediyece tesis edilmiş şu şebekesinden karşılayan binalar ile işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar için farklı düzenlemeler yapılmıştır.
Bu düzenlemelere göre vergi, su ihtiyacını belediyece tesis edilmiş su şebekesinden karşılayan konutlar için madde de belirlenen tarife üzerinden su tüketim miktarı esas alınarak hesaplanacaktır. Vergiye esas tarife madde de büyükşehir belediye sınırları içinde yer alan belediyeler için metreküp başına 15 kuruş, diğer belediyelerde 12 kuruş belirlenmiş olmakla birlikte, maddenin onbirinci fıkrasına göre bu tutarlar her yıl yeniden değerleme oranıyla artırılarak hesaplama yapılacaktır. Söz konusu tutarların yeniden değerleme oranlarıyla artırılmış halleri her yıl Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından bir genelge ile yayınlanmaktadır.
Su tüketim miktarı esas alınarak hesaplanan çevre temizlik vergisi su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiş sayılırken, tahakkuk eden bu vergi su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edilecektir. Buna göre, su abonelerince tüketilen her metreküp için madde hükmü uyarınca belirlenen tutar çevre temizlik vergisi olarak tahakkuk ettirilecek ve su tüketim bedeli tahsil edilirken hesaplanan bu vergi belediyelerce tahsil edilecektir. Öte yandan büyükşehir belediye sınırları içinde konutlara ait çevre temizlik vergisi belediyeler tarafından değil, 2560 sayılı Kanun hükümlerine göre kurulan su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edilecektir.